ماهنامه کتاب ماه کلیات
سال دهم شماره 1 (پیاپی 111، دی ، بهمن و اسفند 1385)

پژوهشگران برای استفاده از نسخه های خطی تاکنون ملزم به جستجو در فهرست های جایی چند جلدی کتابخانه های مختلف بوده اند. این فهرست ها از طریق نمایه ها یا فهرست های اعلام امکان دسترسی به نسخه های مختلف را فراهم می کردند. زبان مشترک نسخه شناسان و اساتید فن این فهرست ها بوده و در ایران هنوز این فهرست ها کاربردهای خود را از دست نداده اند. امروزه با توجه به نقش بسیار مهم نرم افزارهای رایانه ای در تسهیل و تسریع کارها, تقریبا همه کتابخانه های بزرگ حاوی نسخه های خطی در دنیا از نرم افزارهای مختلف برای ذخیره و بازیاب فهرست های خود بهره می برند.

جامعه اطلاعاتی جامعه ای است که از لحاظ زندگی فرهنگی و اقتصادی به طور کامل به فناوری ارتباطات و اطلاعات مرتبط است و نوعی جامعه می باشد که در آن اطلاعات و دسترسی به اطلاعات به صورت اقتصادی اجتماعی و فردی نقشی برجسته ایفا میکند. فناوری ارتباطات و اطلاعات مهم ترین عامل توسعه جامعه اطلاعاتی شمرده می شود حکومت ها تلاش می کنند تا کشورها را به چنین حوزه ای وارد سازند. جریان آزاد اطلاعات, حقوق بشر, جهانی سازی, فناوری ارتباطات و اطلاعات و رسانه به عنوان پایه ها و ضرورت های جامعه اطلاعاتی به شمار می آیند.

استفاده از اصطلاحنامه ها (تزاروس ها) در سیستم های بازیابی اطلاعات باعث شده تا پژوهشگران و کارشناسان, اصطلاحنامه ها را بخش مهمی از بزرگ ترین محیط بازاریابی اطلاعات یعنی جهان گسترده وب بدانند. با توجه به گسترش کاربرهای اصطلاحنامه در بازیابی اطلاعات بیش از ابزارهای سازماندهی, و نیز رواج پایگاه های اطلاعاتی متن کامل, و در پی آن پدید آمدن نسلی تازه از اصطلاحنامه ها به نام فرااصطلاحنامه یا همان متاتزاروس که نقش های جدیدی چه در زمینه نمایه سازی و چه در زمینه جست و جو ایفا می کنند این مقاله بر آن است تا به معرفی فرااصطلاحنامه ویژگی های آنها و تفاوت اصطلاحنامه و فرااصطلاحنامه (متاتزاروس) فلسفه وجودی و ضرورت و فایده فرااصطلاحنامه تاثیر آنتولوژی ها در اصطلاحنامه و فرااصطلاحنامه بپردازد.

این مقاله بر آن است تا چارچوبی کلی برای تکامل آنتولوژی های متناسب با کتابخانه های دیجیتال ارائه دهد و در این امر از به کارگیری آنتولوژی از سوی کاربران و تغییرات داده های موجود برای شناسایی و اشاعه تغییرات استفاده می کند. طرح/روش شناسی/رویکرد: بعد از ارائه ساختار منطقی چارچوب تکامل آنتولوژی نخست به ترسیم چگونگی رسیدگی به تغییرات کاربردی می پردازد که این تغییرات ناشی از کاربرد واقعی آنتولوژی هاست. در مرحله دوم به توصیف نسلی از تغییرات داده ای آنتولوژی ها می پردازد که اساس آن جریان مداوم ورود مدارک به کتابخانه های دیجیتال است.